Земандаа зориулаад нийтлэлээ дахиад нэг оруулчихья
Хөлбөмбөгийн “Жэдай” Зденек Земан эргэн ирлээ
Өнгөрсөн улирлыг тааруухан үдэж 7-р байранд орсны дараа Италийн хамгийн олон дэмжигчидтэй багийн нэг Рома Испани дасгалжуулагч Луйс Энрикег ажлаас нь чөлөөлсөн билээ. Түүний халааг хэн авах нь олны анхаарлын төвд байлаа. Харин хөлбөмбөгийн ертөнцөд нэр нь дуулдахаа болиод удаж байсан Зденек Земаныг Ромчууд сонгоход гайхах хүн олон байсан. Өдгөө 65 настай Чех эрхэм 90-ээд оны сүүлээр Ромын багуудыг удирдаж байсан бөгөөд энэ хугацаандаа өөрийн дасгалжуулалтын арга барилаараа бусдаас онцгойрдог байлаа.
Тэр бол довтолгоо зонхилсон үзүүштэй хөлбөмбөгийг үр дүнд чиглэсэн уйтгартай хөлбөмбөгөөс илүүд үздэг эрсдэл хийх дуртай нэгэн. Түүний хувьд 1 : 0-ээр ялалт байгуулснаас 4 : 4-өөр тэнцсэн нь дээр. Чухам ийм л учраас түүнийг том багууд дасгалжуулагчаараа томилж эрсдэл хийхийг хүсдэггүй. Рома энэхүү зоригт “Жэдай”эрхэмд итгэл хүлээлгэснээрээ эрсдэл хийж байгаа гэдгээ мэдэж байгаа. Гэхдээ магадгүй энэ олон жилийн дараа тэр өөрийнөө зөв гэдгийг батлахыг үгүйсгэх аргагүй. Ингээд Земаны талаархи Wall street journal сэтгүүл дээр гарсан нийтлэлийг та бүхэнд хүргэж байна.
***
Хоёр жил орчмын өмнө Зденек Земан Ромын орон сууцны хороолол дунд орших жижиг пабд суугаад амьдралдаа магадгүй хэдэн арван сая удаа хийсэн зүйлээ хийж байлаа. Тэрээр тамхинаасаа удаан гэгч нь гүн сорсны дараа өөртэй нь ярилцаж суугаа эрхэм лүү “Одоо ярьж болно” гэсэн янзтай ширтлээ.
“Та хөлбөмбөг сонирхон хэвээр байгаа юу” хэмээн ярилцагч эрхэм нам дуугаар асуув.
Дахин нэг гүн сорсныхоо дараа Земан хэсэг хугацаанд бодолхийлэн суув. Энэ хооронд түүний тамхний утаа эзнийхээ бодлыг таах гэсэн мэт хачирхалтай хэлбэр үүсгэн агаарт хөвөрч байлаа.
“Ер нь ховорхон үзэж байгаа шүү. Гэхдээ сонирхохгүй байж чадахгүй юм. Би хөлбөмбөгөөс хэзээ ч ангижирч чадахгүй. Гэхдээ өмнөх шигээ тэгж хүчтэй татагдахаа больсон” дахин нэг соров. “Энэ бүхэн миний ертөнцө байхаа больсон”
Дөнгөж саяхан, энэ долоо хоногт Земан Ромагийнерөнхий дасгалжуулагчаар эргэн ирж байгаагаа зарласан. Түүнийг хөлбөмбөгийн ертөнцөд сүүлийн багаа удирдсанаас хойш 11 жил улиран оджээ. 11 жилийн турш хөлбөмбөгийн фенүүд энэ спортын түүхэн магадгүй хамгийн эрч хүчтэй, шинийг санаачлагч, тэрс үзэлт, худал хуурмагийг үл тэвчигч, улиг болсон бүхнийг эвдэгч, онцгой авьяаслаг мэргэжилтний нэрийг дурсалгүй өнгөрсөн байлаа.
“Бид нар үзүүштэй хөлбөмбөгийг хүсч байна гэж хэлж байсан. Харин Земан л үүнд хамгийн сайн тохирно” хэмээн Ромагийн ерөнхий захирал Франко Балдини ярьж байна.
Түүний хэлж байгаа үнэн. Земаны баримталдаг үндсэн зарчим өнөөгийн хөлбөмбөг хаана ч харахгүй өндөр тмптэй 4 – 3 – 3 байх болно. Учир нь энэ бол цус хөөргөм шуурган довтолгооноор эсрэг багаа зогсоо зайгүүй нүддэг тактик.
Хэдэн жилийн өмнө Земаны өөрийн тактикийн талаар “Бидний довтолгоо явагдаж байх үед гурван довтлогч бүгдээрээ торгуулийн талбайд байх ёстой. Үүн дээр нэмээд гурван хагас хамгаалагчын хоёр нь нэмэгдэж орж ирнэ. Ингэснээр эсрэг багийнхан ар талдаа хамгаалахаас өөр аргагүй болно. Тэгээд бөмбөгөө айлын 16- руу дамжуулахад манайхан тэнд олуулаа байх учраас гоол оруулах боломж олныг гаргах болно. Энэ бол физикийн шинжлэх ухаан биш. Харин байдаг л математик ”
Мэдээж хэрэг ийм байдлаар тоглох нь маш их эрсдэлтэй. Гэхдээ маш энгийн нэгэн зүйл түүний тактикийг тогтоон баригч гол хүчин зүйл. Энэ бол хурд болон хөдөлгөөн. Земаны баг бусдаас илүү өндөр темптэй тоглодог нь удаан хугацааны чанартай бэлтгэлтэй холбоотой. Мөн тэд маш олон хөдөлгөөнийг нэгэн зэрэг гайхалтайаар хийдэг . Тоглогчид багийнхан руугаа дамжуулахгүй, харин тодорхой байрлал руу дамжуулах болно. Учир нь тэнд дамжуулалт хүлээж авах тоглогч байх ёстой.
Земаныг зарим хүмүүс тоглогчдоо хэтэрхий шахдаг хэмээн шүүмжилдэг. “Миний бэлтгэл магадгүй удаан, хатуу чанга байж болно. Гэхдээ энэ бүхэн хөгжилтэй” хэмээн тэрээр ярьж байсан. “Хөгжилтэй байвал хэн ч уйдахгүй. Бяцхан жаалууд өдөржингөө гүйж харайдаг ч гэсэн ядардаггүй шүү дээ. Үүнтэй л адилхан”
Земантой холбоотой бүх зүйл уламжлалт бус. Тэр бол шинийг эрэлхийлэгч бас цыган гаралтай. 1947 онд Прагт мэндэлсэн тэрээр багадаа Итал руу нүүж хөлбөмбөгийн дасгалжуулагч нагац ах дээрээ өсжээ. Спортын эрүүл мэндийн чиглэлээр мэргэжил эзэмшсэн тэрээр 16 настайдаа хөлбөмбөгийн карьераа өндөрлүүлж улмаар Сицили арлын сонирхогчдын багуудыг дасгалжуулж эхэлсэн байна.
Олон жилийн уйгагүй хөдөлмөрийн хүчинд тэрээр 1991 оноос Сери А лигийн багуудыг дасгалжуулах боломжтой болсон байна. Италийн дээд лигт тэрээр 7 жил орчим ажиллахдаа эхлээд Фожжия, дараа нь Лацио руу шилжиж улмаар Ромад ирсэн юм. Мөнхийн хотын багт байхдаа тэрээр өөрийн сэтгэл хөдөлгөм үзүүштэй тоглолтын арга барилаараа фенүүдийн хүндлэлийг хүлээж байлаа. Хэтэрхийн нэг хэвэнд баригдсан Италийн хөлбөмбөгийн уламжлалт хуучинсаг ертөнцийг тэрээр шүүмжилдэг байлаа.
Түүний багаа удирдаж байгаа арга барил болон хэвлэлд өгч байгаа ярилцлага зэргээс энэ бүхэн нь тодорхой харагддаг байв. Земан өмнө нь хэний ч дэлгэж зүрхэлдэггүй байсан Ювентусын тоглогчдын сэргээшийн талаархи асуудлыг анх удаа ил тодоор шүүмжлэн ярьж байлаа. Италийн цагдаагийн газраас энэ асуудлыг нарийн шалгаж үзсэний эцэст Туриний багийн эмч Рикардо Агриколаг буруутай болохыг нотлон шийтгэл оногдуулж байсан юм.
Шинэ зуун гарахад Земаныг хүмүүс шинийг эрэлхийлэгч, ухаалагч дасгалжуулагч бас яггүй заргач нэгэн гэдгээр нь мэддэг болсон байлаа. Гэхдээ хэтэрхий огцом шийдвэр гаргаж, эрсдэл хийх дуртай чанар нь түүний багийн амжилтаас хойш зулгаадаг байв.
1994-өөс 99 оны хооронд Ром хотын хоёр багт ажиллах хугацаандаа тэрээр Алессандро Неста, Франческо Тотти гэсэн хоёр залуу тоглогчын авьяас чадварыг хөгжүүлж карьерийнхаа эхлэлийг сайн тавихад туалсан юм.
Земаны эрсдэл хийх дуртай, дураараа зан нь том багуудад ажиллах замыг нь хааж байлаа. Тиймээс удалгүй тэрээр жижиг багуудаар дамжиж эхэлсэн юм. Гэхдээ нэг багт нэг улирлаас илүү удаж байсангүй. Өнгөрсөн зун тэрээр Сери Б лигийн Пэскара клубын дасгалжуулагчаар томилогдож, гайхамшгийг бүтээсэн. Түүний баг Италийн доод лигт түрүүлж Сери А-д дэвшин гарч ирсэн юм. Ингээд тэрээр удалгүй Ромагийн саналыг хүлээн авснаар хөлбөмбөгийн элитүүдийн ертөнцөд эргэн ирлээ. Яг л 1999-ннд онд гэнэтхэн гарч ирж байсан шигээ.
Өнгөрсөн сард 65 хүрсэн Земан энэ бол түүний хувьд топ багийг удирдах сүүлийн боломж байж магадгүй гэдгийг нуухгүй байгаа. Америкт байрлалтай томоохон консорциум тус клубыг 2011 оны 4 сард худалдан авснаасаа хойш алсыг харсан нүүдэл хийж эхэлсэн. Шинэ эзэд өнгөрсөн улирлын эхэнд Испани дасгалжуулагч Луйс Энрикег хэд хэдэн шинэ тоглогчдын хамт авчирсан боловч тэдний туршилт бүтэлүй байдлаар өндөрлөсөн юм. Италийн хөлбөмбөгийг төдийлөн сайн мэдэхгүй, үндсэн багийн дасгалжуулагчын туршлагагүй Энрикег авчирсан нь томоохон эрсдэл байсан.
Гэхдээ Земаныг авчирсан нь үүнтэй эн тэнцэхүйц эрсдэл гэж хэлж болно. Учир нь Земаны удирдсан баг болгон нэг дүр зурагтай хоцордог. Үзэх харах юм ихтэй үзүүштэй сайхан хөлбөмбөг – гэхдээ эцсийн үр дүн хожигдол юм уу тэнцээ.
“Гэхдээ үр дүнгийн төлөө тоглоно гэдэг бол хөлбөмбөг биш. Харин миний баг жинхэнэ хөлбөмбөг тоглох болно” хэмээн тэрээр 2009 онд ярьж байсан. “Тухайн багийн амжилт ялалт зөвхөн тоглогчдоос л шалтгаалж байгаа. Дасгалжуулагчид зөвхөн гоол алдахгүй байх дээр анхаарч бусдыг нь тоглогчид хийж байдаг. Капелло, Моуриньо гэсэн залуус ялалт байгуулдаг учраас шилдэг гэж өргөмжлүүлдэг. Гэхдээ тэд нар сайндаа ч биш, багт нь шилдэг тоглогчид байгаа учраас л хождог юм. Миний өвөө тэдний багийг дасгалжуулсан ч гэсэн хожсоор л байх болно”
Юу ч болж байсан Земан байгаа цагт бид нар уйдахгүй
