ПЕЛЕ: ЕВРОПТ ТОГЛОЖ ҮЗЭЭГҮЙДЭЭ ХАРАМСДАГГҮЙ Хөлбөмбөгийн хаан Пеле ОХУ-ын “Краснадор” багийн хүүхдийн академид зочлохдоо сэтгүүлчдэд өгсөн ярилцлагыг толилуулъя.
-Оросын нэрт балетчин Майя Плисецкая нэгэн ярилцлагадаа “Пеле, Марадона нар надад дурлаж байсан” хэмээн өгүүлсэн байдаг. Энэ үнэн үү. Та Плисецкаяг таньдаг байсан юм уу?
-Тийм ээ, Плисецкая надад таалагдадг байсан. Харин Марадона энэ сэдвээр ерөөсөө ам нээж байгаагүй (инээв). Бусад хүмүүсийн адилаар би авьяаслаг сайхан хүмүүсийг биширдэг. Гэхдээ бид тийм ч ойр дотно байгаагүй. Европоор аялж байхдаа түүнтэй танилцаж байсан юм. Би хөлбөмбөг тоглохоор төрсөн шиг Плисецкая балет бүжихээр заяагдсан гайхалтай эмэгтэй.
-Таныг бас Лев Яшинтай найз байсан гэж сонссон. Тэр үед оросууд гадаад хэлээр тэр бүр ярьдаггүй, улс орон ч хаалттай байсан. Та нар яаж харилцдаг байсан юм бэ?
-Мэдээж орчуулагчаар дамжиж харилцана. Яшин надаас гадна Беккенбауэр, Эйсебио нартай нөхөрлөдөг байсныг мэдэх юм байна. Хамгийн гол нь хөлбөмбөг хэмээх гайхалтай тоглоом бид нарыг нэгтгэдэг байлаа. Яшин эх орноосоо гарч яваагүй болохоор гадаад хэл сурахыг хичээдэггүй байсан байх. Харин би Нью-Йоркийн “Космос” багтай гэрээ байгуулсны дараа англи хэлийг идэвхтэй сурсан. Дараа нь Америкт очоод тусгай сургуульд үргэлжлүүлэн суралцсан. Үүний дараа Яшинтай дахин уулзахад англиар ярьсан. Түүний эхнэр анли хэл гадарладаг байсан тул ахиж орчуулагчаар дамжуулж ярилцаагүй.
-Яшинтай хөлбөмбөгийн талбайд хэр олон уулзаж байсан бэ?
-Анх 1958 оны ДАШТ-д өрсөлдөгчийн хувиар уулзсан. Тэр тоглолтод би Яшины хаалганд гоол хийж чадаагүй. Анхны томоохон тэмцээн учраас сандарсан тал бий. Харин дараа дараачийн тоглолтуудад талбайтайгаа дасаж Уэльст нэг, Францад гурав, шигшээ тоглолтод Шведэд хоёр гоол оруулсан. Дараа нь 1965 онд Москвад болсон нөхөрсөг тоглолтод түүнтэй хоёр дахиа нүүр тулгарсан. Тангараглая, тэр бол миний хамгийн шилдэг тоглолтуудын нэг байсан юм шүү. Тэгэхэд би хет-трик (үнэндээ Пеле хоёрыг оруулсан билээ) хийсэн.
-Таны хөлбөмбөг тоглох хугацаандаа хийсэн хамгийн чухал гоол гэвэл?
-Би маш цөөхөн удаа мөргөж гоолдсон. Сонирхолтой нь 1958, 1970 оны ДАШТ-ий шигшээ тоглолтод хоёуланд нь толгойгоороо оруулж байлаа.
-Удахгүй эхлэх ДАШТ-ий фаворитаар та аль багийг нэрлэх вэ?
-Герман, Испанийн аль нэгэнд бооцоогоо тавина.
-Нутаг нэгтнүүд чинь дэлхийн аварга болж чадахгүй гэж үү?
-Мэдээж Бразил түрүүлэх боломжтой багуудын нэг. Гэхдээ өнөөдөр Итали, Аргентин, Уругвайн багууд бидэнтэй адилхан түвшинд байна. Магадгүй тэд туршлагаараа Бразилаас илүү байх. Түүнчлэн Өмнөд Америкт Чилийн шигшээ гайхалтай тоглолтыг үзүүлж байна.
-Орчин үеийн хөлбөмбөг сонирхогч залуус “Барселона”-гийн од Лионель Мессиг тантай эн зэрэгцэх тоглогч гэж дүгнэцгээх болж. Энэ талаар юу хэлэх вэ?
-Мэдээж Месси бол гайхалтай хөлбөмбөгчин. Намайг дөнгөж хөлбөмбөг тоглож эхлэхэд “Реал Мадрид”-д Аргентиний Альфредо ди Стефано гайхалтай тоглолтыг үзүүлж байсан. Намайг ид сайжрах үед тэр зодог тайлчихсан. Гэсэн ч аргентинчууд ди Стефаногоо надтай үргэлж харьцуулдаг байлаа. Дараа нь Диего Марадона хэмээх авьяаслаг тоглогч тодрон гарч ирсэн. Дахиад л надтай харьцуулаад эхэлсэн. Харин одоо Мессиг надтай харьцуулж байна. Тэгэхээр манай хөршүүд Пелег хамгийн шилдэг хөлбөмбөгчин гэж хүлээн зөвшөөрч, шилдэг тоглогчдоо надтай харьцуулдаг гэсэн үг. Би аргентин найзууддаа “Та нар эхлээд Аргентиний хамгийн шилдэг хөлбөмбөгчнөө тодруулчих. Тэгээд тэр хүнээ надтай харьцуул” гэж хэлдэг юм.
-Таныг бүх цаг үеийн хамгийн шилдэг гурван тоглогчийг нэрлэ гэвэл хэн хэнийг хэлэх вэ?
-Маш хэцүү асуулт байна. Бага залуу наснаасаа өнөөг хүртэл олон гайхалтай тоглогчийг харсан болохоор ердөө гуравхан хүн нэрлэхэд арай л цөөн юм. Юуны өмнө Лев Яшиныг эргэлзээгүй бүх цаг үеийн хамгийн шилдэг хаалгачаар тодруулна. Түүнчлэн Йохан Круифф, Бобби Мур, Франц Беккенбауэр нарыг орхиж боломгүй мэт санагдана. Тэдний араас Диего Марадона, Зинедин Зидан хоёрыг нэрлэж болох юм. Ердөө минутын дотор гурвыг бус зургааг нэрлэчихлээ. Өөр бусдыг нь үлдээсэн ч байж магадгүй, уучилна биз дээ.
-Та их л жентльмен зан гаргаж, үргэлж тантай хэл амаараа сөргөөцөлдөж явдаг Марадонаг шилдэг тавд багтаалаа. Ингэхэд түүний гараараа оруулсан гоолын талаар ямар бодолтой явдаг вэ?
-(инээв.) Сайхан асуулт байна. Би хорь гаруй жил тоглохдоо 1000 гаруй гоол оруулсан. Тэр дундаас нэгийг ч гараараа оруулаагүй. Бүр санамсаргүйгээр хүртэл шүү. Миний бүх гоолууд цэвэрхэн, шударга гэдгийг батлан хэлнэ. Гэхдээ Марадонагийн гоолын буруутан нь шугамын шүүгч нар. Тэд маш том алдаа гаргасан.
-Та Европт огт тоглож үзээгүй. Үүндээ харамсдаг уу?
-“Сантос”-оос явахыг хүсдэггүй байлаа. Итали, Испани, Мексикээс санал тавьж байсан ч хайртай багаа орхихыг хүсээгүй.
-Хоёр жилийн өмнө “Сантос” клубүүдийн ДАШТ-д оролцоход танд талбай дээр хэдэн минутыг өнгөрүүлэх санал тавьж байсан...
-Тийм ээ, иймэрхүү санал нэг бус удаа ирж байсан. Гэхдээ бүх зүйл цаг цагаараа байж, бодитоор хандах ёстой. “Энэ бол боломжгүй санал” гээд татгалзсан.
5 Цагариг